ایده شهرهای ۱۵ دقیقهای یکی از مفاهیم نوآورانه در طراحی شهری است که به دنبال ایجاد شهرهایی کارآمد، پایدار و انسان محور است. این مفهوم بر پایه ارائه تمام خدمات و نیازهای اساسی شهروندان، در فاصلهای قابل پیمایش بهصورت پیاده یا با دوچرخه، در عرض ۱۵ دقیقه از خانه قرار دارد. هدف این ایده کاهش وابستگی به خودروها، بهبود کیفیت زندگی و افزایش تعامل اجتماعی است.
اصول شهرهای ۱۵ دقیقهای
- دسترسی محلی به خدمات:
شهروندان باید بتوانند تمامی نیازهای روزمره خود، مانند خرید، آموزش، سلامت، کار، و تفریح را در فاصلهای کوتاه و بدون نیاز به حملونقل عمومی یا خودرو برطرف کنند.
- زیرساختهای چندمنظوره:
فضاهای شهری باید بهگونهای طراحی شوند که کاربردهای مختلفی را ارائه دهند. برای مثال، یک پارک محلی میتواند هم محلی برای تفریح باشد و هم فضایی برای برگزاری بازارچهها یا کلاسهای ورزشی.
- کاهش ترافیک و آلودگی:
با کاهش وابستگی به خودروها، ترافیک شهری کاهش مییابد و به دنبال آن، آلودگی هوا و آلودگی صوتی نیز کاهش پیدا میکند.
- ترویج حملونقل پایدار:
ایجاد مسیرهای پیادهروی و دوچرخهسواری ایمن، همراه با دسترسی به حملونقل عمومی در صورت نیاز، از جمله ارکان کلیدی این ایده است.
مزایای شهرهای ۱۵ دقیقهای
- کیفیت زندگی بهتر:
کاهش زمان رفتوآمد و افزایش دسترسی به امکانات محلی، به شهروندان فرصت بیشتری برای فعالیتهای شخصی و خانوادگی میدهد.
- سلامت جسمی و روانی:
تشویق به پیادهروی و دوچرخهسواری، سبک زندگی فعالتری را برای شهروندان ایجاد کرده و سلامت جسمی و روانی آنان را ارتقاء میدهد.
- کاهش نابرابریها:
دسترسی برابر به خدمات اساسی، بهویژه در مناطق کمتر توسعهیافته، از اهداف اصلی این مفهوم است.
- حفظ محیط زیست:
کاهش مصرف انرژی و آلودگیهای زیستمحیطی، گامی بزرگ به سمت پایداری شهری است.
نمونههای موفق شهرهای ۱۵ دقیقهای
پاریس، فرانسه:
شهردار پاریس، “آن هیدالگو”، این مفهوم را به یکی از ارکان اصلی برنامهریزی شهری تبدیل کرده است. بازطراحی خیابانها برای استفاده پیادهروها و دوچرخهسواران، ایجاد فضاهای سبز و تمرکز بر خدمات محلی از جمله اقدامات مهم در این راستا است.
ملبورن، استرالیا:
ملبورن از برنامههای مبتنی بر شهرهای ۱۵ دقیقهای برای بهبود کیفیت زندگی و توسعه زیرساختهای پایدار استفاده میکند.
پورتلند، آمریکا:
این شهر یکی از پیشگامان استفاده از مفهوم شهرهای ۱۵ دقیقهای در آمریکاست و در آن مسیرهای دوچرخهسواری، پارکهای محلی، و مراکز خدماتی با دسترسی آسان توسعه داده شدهاند.
چالشها در تحقق شهرهای ۱۵ دقیقهای
زیرساختهای ناکافی:
ایجاد خدمات محلی در مناطقی که از نظر زیرساختی ضعیف هستند، نیازمند سرمایهگذاری و برنامهریزی دقیق است.
مقاومت اجتماعی:
برخی شهروندان ممکن است به دلیل وابستگی طولانیمدت به خودروها یا نگرشهای سنتی، در برابر تغییرات مقاومت کنند.
هزینههای اقتصادی:
تحقق این مفهوم نیازمند سرمایهگذاری اولیه بالاست، هرچند در بلندمدت مزایای اقتصادی و اجتماعی آن قابل توجه است.